"లిపిక" - బెన్ హర్ Horses

"లిపిక"- ఈ పేరు సంస్కృతములోని "లిపి" నుండి వచ్చినదే అనిపిస్తూన్నది కదా!
ఐతే చిత్రముగా -మధ్య యూరోపులో ప్రఖ్యాతమైనది.  
"అశ్వ హృదయ పరిజ్ఞానులు" అందరికీ ఆప్యాయత పొందిన పేరిది.  
సరే! ఇంతకీ ఇది దేని నామధేయమో సెలవివ్వాలి- అంటే- ?????? 
సమాధానము:- "శ్రేష్ఠమైన తురగ జాతి name ఇది."     
"బెన్ హర్"( 1959, హీరో:-  Charlton Heston ) సినిమా గొప్ప హిట్, 
14ఆస్కార్డు అవార్డులను గెలుచుకున్న మూవీ కదా!

ఇందులో chariot  race చిత్రీకరణ "న భూతో, న భవిష్యతి".   
రధాలకు పూన్చిన గుర్రాలు తెరపైన నిజంగానే పరుగులు తీసాయేమో.... అనిపిస్తాయి. 
రధముల పందెములలో - హీరో బెన్ హర్ ఎక్కిన రధానికి- శ్వేతాశ్వాలను కట్టారు. 
కథానాయకునివి (ఛార్ల్ టన్ హెస్టన్) తెల్ల గుర్రాలు ఐతే-  
ప్రతినాయకుడు (/ villain") "మెసాలా" రధానికి కట్టినవి - నల్ల గుర్రాలు.  
మన ప్రాచీన నాటకములలో వలెనే - 
బెన్ హర్ దర్శకులు - తెలుపు - నలుపు రంగులను - 
పాత్రల స్వభావోచితముగా - ప్రతీకాత్మకముగా ఉపయోగించుకున్నారు. 
ఇటలీలో అధికముగా సినీ షూటింగు చేసారు. ఐనప్పటికీ - 
ఇటలీ దేశములోని గుర్రాలను వాడలేదు.
ఈ సీను కోసమని- 
"ప్రత్యేకముగా స్లోవేనియా దేశము (Slovenia) నుండి - 
"గుర్రములను" తెప్పించినారు; 
అవే "లిపిక  అశ్వరాజములు".
(Lipizzaner horses/ lipica and arabic horse breeding in the stud farm 1580 ) 

తుషారము (= Snow పొగమంచు) వన్నె కలిగి, 
ఉత్తమ జవనాశ్వములని- ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి గాంచినవి.
స్లోవేనియా ( Slovenia ) లోని "లిపిక" అనే ప్రాంతము వీనికి - బ్రీడింగు సెంటరు.
మే 19 వ తేదీని స్లోవేనియా ప్రజలు "లిపిజ్జనీర్ డే" పండుగను జరుపుకుంటారు - అంటే 
వారికి "లిపిక తురగ గమన, తురగ వల్గనముల" పట్ల ఎంత ఆరాధనా భావమో బోధపడ్తుంది."  

ఆర్చ్ డ్యూక్  ఛార్లెస్ 1580 May 18 న 
శ్రీకారము చుట్టిన అంశము ఇది, Day of Lipizzaner .    
ఆస్ట్రియా ప్రభు వర్గీయుడు ఛార్లెస్ - 
స్పెయిన్ దేశము నుండి కొనితెచ్చిన ఈ  శ్రేష్ఠమైన గుర్రములు- 
16 వ శతాబ్ది- నుండీ ఆరంభమై,  స్లావేనియా దేశ చరిత్రలో- సుస్థిరమైనవి.

పిల్లలకు పెట్టే పేరుల లిస్టులో ఎక్కువగా ఉన్నదీ అంటే -  
"లిపిక" కు - ఈ నామమునకు ఎంత క్రేజ్ ఉన్నదో అవగతమౌతుంది. 
నేడు "పందెపు గుర్రములలో మేటివైనవి" గా 
మార్కెట్టులో, విపణివర్గాలలో పరిగణించబడ్తూన్నవి. 

"లిపిక" -  బెన్ హర్ ఇటలీ సరిహద్దులలోను వియన్నా ఇత్యాది 
యూరప్ కంట్రీలలో లిపికా తురంగ స్వారీ శిక్షణా కేంద్రాలు పేరెన్నిక గన్నవి. 
అనేక పాశ్చాత్య మూవీలలోనూ, టి. వి. షో లలోనూ ఈ అశ్వరాజాలదే అగ్రస్థానం. 
;

క్వాడ్రిగా రథాలు :- 
ఇవి రోమన్ చారియట్స్, నాలుగు గుఱ్ఱాలు  ఈ తేరులకు పూన్చ బడతాయి, 
ఈ చతుర్ తురగ రథముల సవారీలు, horse races
ఇంగ్లీష్ హిస్టారికల్ కథావస్తు సినిమాలలోనూ, 
టెలివిజన్ షూటింగులలోనూ విరివిగా ఉపయోగించబడినవి.
బెన్ హర్ (Ben Hur, 1953) సినిమా వలన 
ఈ లిపికా అశ్వధాటి ప్రపంచ వ్యాప్తంగా గుర్తిపు వచ్చింది. 

original home of the snow-white 
"Lipizzaner" horses - Slovenia;
Lipica, Slovenia
;

;

ఈ అంశాల విశేషాలు కూడా ఆసక్తిదాయకమైనవే! 

The Quadriga was a four-horse chariot 

first driven by the Titan god (Link)  

2012 A to Z Challenge series : (Link)  

konamanini viwes (51544) 

హోలీ వేడుకలో యుద్ధం

 రాణి రూపమతి కథ రాజస్థాన్ జానపద గీతాల ద్వారా ప్రజలలో వినుతి కెక్కినది. 
రాణీ పద్మినీ దేవికి మల్లే అత్యంత సౌందర్య వనిత రాణి రూపమతి.  
అల్లా ఉద్దీన్ ఖిల్జీ దౌష్ట్యం నుండి విముక్తి పొండడానికి 
తనదైన మార్గాన్ని ఎన్నుకున్న సాహస సాధ్వి పద్మిని. 
అదే కోవలో జరిగిన కథ రాణి రూపమతిది.        
చంబల్ నదీ తీర ప్రాంతాల్ని మాల్వా ను పాలిస్తున్న 
(Malwa, Kesar Khan and Dokar Khan) 
పఠాన్ సోదరులు కేసర్ ఖాన్, డోకర్ ఖాన్ లు ఆక్రమించారు.
******************, 
 హోలీ నాడు “కోట” ప్రాంతము కొంత దూరాన కైథూన్ లో– 
700 వందల ఏళ్ళ క్రితం జరిగిన సంఘటనలు ఇవి. 
అందులో పఠాన్ ల ప్రతినాయక పాత్రలు లోకానికి వెల్లడి ఐనవి. 
ఖాన్ ల గోరీలు జాగ్ మందిర్ వద్ద ఉన్నవి
******************,      
భోంగసి ఆ ‘కోట’ ప్రాంతానికి అధికారి. ఖైతూన్  అధికారి భోమ్గసి  - 
ఈ ఊరు కోటకు 9 కిలోమీటర్ల దూరాన ఉంది. 
వైన్, నల్లమందులను మితిమీరి వాడినందుచేత సీమా బహిష్కరణ శిక్ష పడింది. 
రూపమతిభర్త ఈ భోంగసి. కోట నుండి బూందీ (ఖైటూన్) కి వెళ్ళమని- ఆజ్ఞాపించగా, 
ప్రభుత్వ ఉత్తర్వులను భోంగసి శిరసావహించాడు. 


ఊరు ఊరూ, పల్లె పల్లే అన్యాయంగా మోపబడిన పన్నులతో బాధింపబడుతూన్నవి.
అందుచేత ప్రజలు, రాజు విడచిన రాజ్యంలో ఉండలేమని, భోమ్ గసి నీ రూపమతినీ అనుసరించారు.

ఊరి నుండి వెలి వేయబడి, స్త్రీలు, పరివార జనం తోనూ బయలుదేరిన 
భోమ్ గసి దంపతులను 60 గ్రామాల ప్రజలు అనుసరించారు. 

బహిష్కార శిక్షా కాలం నాటికి తన ఆదాయ వనరుల్ని భార్యకూ, పిల్లలకూ చెందుతాయని- 
రాజు ఆజ్ఞ జారీ చేసాడు. 
రాజపుతానీ మహిళ ఐన రాణి రూపమతి ఆ ధనమును కూడబెట్టసాగింది. 
ఆమె ధ్యేయం “చేయి జారిపోయిన కోట, ప్రాంతాలను మళ్ళీ స్వాధీనపరచుకోవడమే! 
ప్రవాసములో బూందీలో ఉన్న తన పతి గుణవంతుడుగా మారాలి- అని 
వేయి దేవుళ్ళకు మొక్కుకున్నది. 
పిమ్మట ఈ కార్యాన్ని సాధించాలని తలచినది. 
ఆమె తన మగని చిత్తములో ధీరత్వము నెలకొనుటకై ఎదురుచూడసాగినది. 
ఆమె తమ మాతృభూమికై పరితపించసాగింది. 
ఐనప్పటికీ తమదై న కోట పట్టణాన్ని ‘ సామరస్యపూర్వకంగానే’ సాధించదలచుకున్నది. 
కోట ప్రదేశాలను కొనుగోలు చేయడమో, లేదా సంధి సౌమ్య పద్ధతిలోనో - 
ఆమె మరల తమ స్వంత నేలతల్లిని సముపార్జించాలని తలచసాగింది.            

ఆ నాటికి కేసర్ ఖాన్ “రాణి రూపమతి అతిలోక సుందరి” అని కర్ణాకర్ణిగా విని, 
వేగులద్వారా నిజనిర్ధారణ గావించుకున్నాడు.  
డొకర్ ఖాన్ మొదట కించిత్తు తటపటాయించినా – 
తదుపరి “సరే!” అన్నాడు. 
ఆమె దరహాసము కోటి లావణ్యాల తేనెపట్టు. 
అపురూపం ఆమె సౌందర్య సంపద.

*****************,        

రాణి రూపమతి, భోంగాసి లు నివాస కేంద్రం కోట దగ్గరి – ఖైటూన్ పైన దాడి చేయండి” 
అంటూ వికటాట్టహాసంతో, వక్రబుద్ధి ఐన కేసర ఖాన్ హుకుం జారీ చేసాడు. 
మరి కొన్నిరోజులలో హోలీ పండుగ వస్తుంది!!!!! కనుక హోలీ పండగ తర్వాతనైతే – తేలికగా గెలుస్తాము – అని స్నేహితుడు ఇబ్రహీం చెప్పాడు. తమ్ముని, స్నేహితుని సలహాలుసబబుగానే తోచిన ఖాన్ “సరే! అలాగే! చూద్దాం!” అంటూ అంగీకరించాడు. 
రాణి రూపమతికి , కేసర్ ఖాన్ దురాలోచన తెలియవచ్చింది. 

*****************,    
శత్రువులు దుష్ట బుద్ధితో - తమను చుట్టుముడుతున్నారనే - వార్త తెలిసింది రాణికి. రూపమతి రాబోయే ఆపదను ఎలాగ ఎదుర్కోవాలి? అని యోచించసాగినది. వారి అనుచరులు “కిం కర్తవ్యమ్?” మలగుల్లాలు పడుతున్నారు. వసంత కాల ఆగమన వేళ అది! స్వీయ రక్షణకై తన మేధస్సుకు పదును పెట్టింది రాణి -సత్వరమే ఆమె ఒక పధకం వేసింది. రూపమతి వ్యూహ రచన ప్రకారం “మేము ఇక్కడ హోలీ పర్వమును ఘనంగా చేస్తున్నాము. మీరు ఈ ఉత్సవంలో పాల్గొనడానికి రండి” అంటూ ఆహ్వానించింది. ఎగిరి గంతేసారు పఠాన్ లు ఇద్దరు. 
హోలీ పండగ ఎప్పుడెప్పుడా? – అనీ ఆతృతతతో మీనమేషాలు లెక్కబెట్టసాగారు.  
*****************,  
ఒక శుభోదయం లో కామాతురులైన  కేసర్ ఖాన్,  ఇబ్రహీం ఖాన్ లు “కోట”కు వచ్చి బస చేసారు. ‘కోట-’లో సేవకులూ అందరూ మౌనంగా - రాణి రూపమతి పిలుపు కోసం వేచి ఉన్నారు. 
ఆ కొలువులో ఒక సలహాదారుడు “సర్దార్జీ! రాణి రూపమతి మన మీద ఏదో కుట్ర పన్నుతూన్నది. మిమ్మల్ని కూలద్రోయడానికి పన్నాగాలు చేస్తూన్నదని నాకు అనుమానం  వేస్తూన్నది” అన్నాడు. “నీది అనవసరపు సందేహం. ఒకవేళ ఆమె మనమీద తిరగబడినప్పటికీ ఓడిపోవడం ఖాయం. ఆమె భర్త భంగు, నల్లమందుల వ్యసనపరుడు. అట్లాంటి మొగుడి అండతో ఆమె మనతో పోరాడి, విజేత అవడం అసంభవం” అంటూ కొట్టిపారేసాడు కేసర్ ఖాన్. తన హితమునకై ప్రధాన ఆంతరంగిక సలహాదారుడి అభిప్రాయాన్ని పెడచెవిని బెట్టాడు.
కొద్ది రోజుల్లో రాబోయే హోలీ కోసరం ఖాన్ పక్షీయులు ఎదురు చూడ సాగారు. 

*****************,         

వస్తుంది, వస్తుంది అనుకున్న హోలీ రానే వచ్చింది.   
అక్కడ ఖైతూన్ లో నివసిస్తున్న రాణి రూపమతి ప్రధాన సైన్యాధిపతిని పిలిచింది. ఆమె మేధస్సులో అల్లుకున్న ఆలోచనలను వివరించింది. రాణి రతన్ సింగ్ తో – తమ ప్లానులోని సాధక బాధకములను సాకల్య సాంగోపాంగంగా - చర్చించింది. 
రతన్ సింగ్ “మహారాణీ! మీ యోచనలు సమర్ధనీయం, సమర్ధవంతంగా ఉన్నవి. కార్యరంగంలోనికి దూకడమే మన తక్షణ కర్తవ్యం.”  అన్నాడు. 
వెనువెంటనే ఆమె వాక్కులను ఆచరణలో పెట్టడానికి సన్నాహాలు చేయ నారంభించాడు. 
*****************,
తాము అనుకున్న ఉపాయం ప్రకారం రాణి ఒక ఉత్తరాన్ని రాయించింది. 
“రాణి రూపమతితోనూ, ఆమె చెలికత్తెలతోనూ హోలీ ఆడటానికై రావలసినది.” అంటూ రాసి ఉన్న ఆ లేఖను ఇచ్చి రాయబారం పంపించారు. 
“వచ్చేది వాసంతము. మీ పరిజనం తో వచ్చి, రాజ్ పుతానీ రూపమతితోనూ, రాణీవారి   నెచ్చెలులతోనూ రంగురంగుల హోలీని ఆడతారు అని అభిలషిస్తున్నాము. ఈ క్రీడ ద్వారా యుద్ధ కాంక్ష ఉపశమిస్తుందని , శాంతి విరబూస్తుందనీ భావిస్తాము.”
("Hope your thirst for battle has been quenched. 
Springtime  has come. 
Come with your courtiers to play Holi with the Rajputani") 
ఈ వర్తమానం తీసుకువచ్చిన రాయబారికి మరుక్షణమే 
“నేను ఒప్పుకుంటున్నాను” అని కేసర్ ఖాన్ జవాబు పంపాడు. 

*****************,

ఖైటూన్ కు సేవక సమేతంగా హంగు ఆర్భాటాలతో బయలుదేరాడు. 
ఆషామాషీగా వెళ్తే ఎలా? దర్బారులోని ఉద్యోగులకు కూడా తనతోపాటు, 
ఖరీదైన చెమ్కీ దుస్తులను ధరింప జేసాడు.  
ఇంక రాణి రూపమతితోనూ, ఆమె సఖులతోనూ 
రంగుల హోలీని ఎప్పుడెప్పుడు ఆడుదామా!- అని అతగాడు చాలా ఆరాటంతో ఉన్నాడు .  

ఇటు రాణి రూపమతీ వర్గం వారు సైతం 
ఎత్తుకు పైఎత్తులతో సర్వ సన్నాహాలతో సిద్ధంగా ఉన్నారు. 
వారికి మరి వేరే దారి, గతి లేదు. 
ఆత్మ రక్షణయే కాక మాన ధన సంరక్షణ కూడా 
దీపశిఖల వలె వెలుగుతూ వారి ఎట్టెదుట ఉన్నవి కదా! 

*****************,


కేసర్ ఖాన్, బంధు, మిత్ర వర్గీయులు సిల్కు లాల్చీ, పైజమాలు, తలపాగాలూ ధరించారు, 
సెంటు, అత్తరుల ఘుమాయింపులతో తరలివెళ్ళారు. 
ఆ సరికి ఖైటూన్ లో హోలీ సంభారములతో రెడీ ఐ ఉన్నారు.
మహలునూ, తోటనూ తీర్చిదిద్దారు. హోలీ గులాల్, బుక్కాయిలను నిండా పోసిన పళ్ళాలను, తాంబాళములనూ పట్టుకుని ఎదురేగారు రాణి రూపమతీ సహచరులు.  
అతి లోక సౌందర్యం ఆ రాణి రూపం ఖాన్ కళ్ళను మిరుమిట్లు గొలుపుతూ, బైర్లు కమ్మేసాయి. 
ఆనాటి దాకా సోదర ద్వయం అనేక రణరంగాలలో యుద్ధాలు చేసీ చేసీ అలసిపోయి ఉన్నారు. 
రణపిపాసను మరిపించేందుకు నాట్యగత్తెల సాన్నిహిత్యం కావాలని ఉవ్విళ్ళూరుతున్నాడు. 
రూపమతి స్వాగత సంరంభాలు వారిని పోరాటాల కష్టాలను మరిచి, 
కామ దుగ్ధతో మేను మైమరచిపోయేలా చేసింది.

*****************,  
;

;









ఫౌంటెన్ లు ఉవ్వెత్తున అందాల జల్లుల పూవులై విరిసాయి. 
వికసిత పుష్పాలు వాతావరణాన్ని పరిమళభరితం చేస్తున్నవి. 
పట్టలేని తమకంతో రాణి రూపమతి  సమీపించాడు కేసర్ ఖాన్. 
ఆమె కూడా  మందస్మిత వదనంతో అతడిపైన బుక్కాయి పొడిని చల్లింది. 
అభీరము – అనే రంగు పొడి హోలీ ఉత్సవాలలో ప్రధానంగా ఉపయోగిస్తారు. 
పిడికిళ్ళతో గులాబు పొడిని చల్లడమే – అత్యంత ముఖ్య సంకేతం. 
ఆ సంజ్ఞను చూపులతోనే అందుకున్నారు సైనికులు. 

అక్కడ ఉన్నది స్త్రీలు కాదు, వాళ్ళు అందరూ వనితల వేషాలలోని మగవాళ్ళు. 
వాళ్ళంతా అప్పటికే ఒడలు నిండా ఆభీర చూర్ణములను పూసుకున్నారు.
రాజపుత్రుల ఆచారము ఇది. “ఓటమి తప్పదు” అని తెలిసినా – 
సర్వ శక్తులనూ పణంగా పెట్టి, యుద్ధరంగంలోకి దూకే అవసరం వచ్చినప్పుడు, 
అరుణవర్ణాలను మేనుల నిండా అలముకుంటారు, ఎర్రని వస్త్రాలను ధరించి, 
మడమతిప్పని యోధులై ప్రతిజ్ఞలను నిలుపుకుంటారు. 

*****************,
“హడా వంశీయులు” ఐన రాజపుత్రులు 300 మంది ఉన్నారు. 
మెరుపువేగంతో నారీ వలువలను విప్పేసారు. 
మారువేషాలను విప్పేసి, లోదుస్తులలో దాచుకున్న 
ఖడ్గములనూ, డాలులనూ పట్టుకుని నిలబడ్డారు. 
లిప్తపాటులో పఠానులపైకి ఉరుముతూ ఉరికారు. 
కేసర్ ఖాన్ ఆశ్చర్యంతో  నిశ్చేష్ఠుడైనాడు. 
ఆ పోరుగడ్డపై కేసర్ ఖాన్ మాత్రమే కాదు, 
అతడి సైనికులందరూ మట్టిగరిచారు.

*****************, 
;

;

























రాణి రూపమతీ దంపతులకు కోట – స్వాధీనమైంది.
క్రూర నియంతలైన పఠాన్ ల పంజాల నుండి విముక్తి లభించిన ప్రజలు, 
రాణి రూపమతీ దంపతులకు స్వాగతం పలికారు. 
ఈ సారి హోలీ పండుగను యావత్ ప్రజానీకమూ సంబరాలతో చేసుకున్నారు.
రాణి పద్మిని గాధకు తీసిపోనిది రూపమతి చరిత్ర. 
ఐతే రాణి రూపమతి తన మాతృభూమిని మరల పొందగలిగింది. 
రాణి రూపమతి story సుఖాంతమై, 
రాజస్థాన్ పల్లెపాటలలో కాంతులీనుతూ తొణికిసలాడుతూన్నది. 

*****************,
colour powder (Abir) , signal:    (Link)


*****************,
Tag words:-

Queen Roopmati, king Bhongasi
sixty villagers retired to Kaithun

Ratan Singh, nodded and went to put into action the queen's plan; 

Palace of Kota, known asGarh

Back in Kota, the people gave a colourful welcome 
their king and queen, for freeing them from the tyranny

Rajputs, Hada Dynasty 



*****************,
కోణమానిని viwes:- 00051471

కోణమానిని తెలుగు ప్రపంచం

 39058 పేజీవీక్షణలు - 970 పోస్ట్‌లు, చివరగా Mar 26, 2013న ప్రచురించబడింది
బ్లాగ్‌ని వీక్షించండి
అఖిలవనిత
 20934 పేజీవీక్షణలు - 705 పోస్ట్‌లు, చివరగా Mar 15, 2013న ప్రచురించబడింది
బ్లాగ్‌ని వీక్షించండి
Telugu Ratna Malika
 2370 పేజీవీక్షణలు - 112 పోస్ట్‌లు, చివరగా Nov 22, 2012న ప్రచురించబడింది
బ్లాగ్‌ని వీక్షించండి


;

బర్సానా సిటీలో కర్ర పెత్తనం

ఉత్తరప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో రాధా రాణి కోవెల వద్ద వింత ఆచారం - 
హుషారు గొలిపిస్తూ, అందరినీ ఆకర్షిస్తూన్నది. "లాఠీ  మార్ పర్వం" అది.
హోలీ పండుగ కు అదనపు హంగు ఇది - అని వక్కాణించవచ్చు. 
Uttar pradesh (State)లో మధురకు దగ్గరలో ఉన్నది బర్సానా సిటీ. 
నంద గావ్ (= నంద గ్రామము) నుండి 5 kms  దవ్వులోన ఉన్న బర్సానా -
రాధ నివసించిన ప్రాంతము అని విశ్వాసం. 

శ్రీకృష్ణుడు ఈ పల్లెకు వచ్చాడు. తన స్నేహితులతో కలిసి, 
రాధా రమణిని - సరదాగా ఉడికిస్తూ ఆటపట్టించాడు. 
ఇది చూసిన గ్రామ వనితలు- స్వీయ రక్షణ గావించుకొనడానికై - వారిని వెంబడించారు. 
ఆ నాటి నుంచీ పురుషులే స్వయంగా దీనిని ఒక ఆటగా గైకొన్నారు. 
ఈ సరదా ఆటను హోలీ క్రీడల వలె, సంప్రదాయంగా గైకొని పాటిస్తున్నారు.
హిందూ దేశంలో "రాధా దేవి" కి ఉన్న ఏకైక దేవాలయం ఇదే! 
నందగావ్ గ్రామ ప్రజలు హోలీ festival కి ముందర ఈ Barsana village చేరుకుంటారు. 
ఆ ఊరి వాళ్ళూ, ఇతర సీమల మగవారూ, pre Holi festival లో ఉత్సాహంగా పాల్గొంటారు. 
“లాఠీ మార్ హోలీ” (लट्ठमार होली) అని ఈ పండగ ను పిలుస్తున్నారు.

(లాఠ్, లాఠీ = అంటే దృఢమైన చేపాటి కర్రలు. పోలీసుల చేతుల్లో ఉండేవాటిని "lathy " అంటారందుకనే!)
Lath Mar holi  వేడుక నాటికి గ్రామపు గుడి ఆవరణ వద్దకు వేలాదిమంది గుంపులుగా చేరుతారు.
స్త్రీలు పురుషులపై లాఠీ ప్రయోగాలు చేస్తారు. హోలీ పాటలు పాడుతూ సంచరిస్తారు. 
"శ్రీ క్రిష్ణ!", "శ్రీ రాధే!" అంటూ ఎలుగెత్తి పలికే భజనలతో నలు దిక్కులూ మార్మ్రోగుతాయి. 
"బ్రజ భాష" (Braj bhasha) ఈ రోజు వీనులవిందొనరుస్తుంది. 
బ్రజ్ మండల్ హోలీ పాటలు - స్వచ్ఛమైన బ్రజ్ భాషతో పునీతమౌతాయి. 
మొదటి రోజున నంద గ్రామము నుంచి గోపబాలురు వస్తారు. 
ఆలమందలను కాచే గొల్లవారు వీరు. 
బర్సానా క్రీడకు అంతమంది వస్తున్నారు అంటే - ఆ ఆటకు కల ఆకర్షణ అలాంటిది మరి! 
బర్సానా మహిళలతో ఆడే ఈ పర్వమునకు అంతటి క్రేజ్ లభించిందన్న మాట!

***********************,
;

Braj bhumi, Holi 

;








హోలీ - పూర్తి ఐన తర్వాత - గోపబాలురు, గోపకులు Radha Rani గుడి బైటికి వస్తారు.  
Rang Rangeeli Gali  ఆట వీధులలో సాగుతుంది. మర్నాడు బర్సానా ప్రజలు నంద గావ్ కు వచ్చేస్తారు.
గోపికలతో రంగుల ఆటలు ఇప్పుడు వీరి వంతు. 
చిన్న పెద్ద తారతమ్యాల్లేకుండా ఆబాలగోపాలమూ పాల్గొనే వేడుక ఇది. 
కనుకనే "ఆబాలగోపాలము" అనే మాట - మన జాతీయ పద భాండాగారములోనికి  - 
కులుకుతూ వచ్చి చేరింది.

బర్సానా హోలీకి అదనపు విశేషం ఏమిటంటే - స్త్రీలందరూ ఈ అంశంలో ఏకతాటిపై నడుస్తారు. 
వనితారత్నాలు బహు హుషారుగా పురుషపుంగవులను లాఠీ కర్రలతో వెంటాడుతారు (సరదాకే లెండి!). మగవాళ్ళు కూడా వాళ్ళను అనునయిస్తూ, శాంతింపజేసే యత్నాలు చేస్తారు. 
వాళ్ళుకూడా ఉవిదల కినుకలను అపనయించేటందుకు- వరస పాటలను పాడ్తారు. 
మగమహారాజులు తిరిగి కర్రలు ఎత్తరు, 
అలాగ కనుక చేస్తే మొత్తం పండగ కాస్తా రసాభాస ఔతుంది కదా! 
అందుకనే వాళ్ళు - డాలు ను పట్టుకుని - 
ఆడవారి దారుఘాతాలనుండి తప్పించుకుంటూ ఆట ఉత్తేజభరితంగా సాగేటందుకు సహకరిస్తూంటారు. 
ఈ సహకార, అన్యోన్యతల వలననే - ఈ ఊరు "వార్తా శీర్షిక"లలోకి ఎక్కింది. 
మధ్య మధ్య కాస్సేపె రెస్ట్ తీసుకుంటూంటారు. 


విశ్రాంతి కాలములల్లో "తాండై" అనే పానీయాన్ని సేవిస్తూంటారు. 
తాండై డ్రింకు - కొంచెం "భంగు" మిళితము. అలుపు తెలీకుండా ఉంచేటందుకు "తండై " శీతల షర్బత్తును జనులు తాగుతారు. హోలీ, తాండై లు ఒకదానికొకటి ముడిపడిన రీతిలో - వేడుక జరుగుతుంది. 
  
హోలీ నిర్వహణానంతరం, భంగు ప్రభావం వాతావరణం అంతటా నిండి పోతుంది. 
భ్రమ, చిత్తచాంచల్యాలు , నవ్వులు, మధుర భక్ష్యాలకోసం అడగటము, 
ఇలాగ రకరకాల ఘటనలు కానవస్తాయి. అంతకుముందుదాకా ఉన్న యుద్ధవాతావరణము, 
వ్యతిరేక భావజాలముల నుండి అందరూ విముక్తి పొందినట్లు ఔతుంది. 
పరిసరాలు రిలీఫ్ భావనలతో తేలికబడతాయి.అప్పుడు పుష్ప రాసులతో  ఆ ప్రదేశాలు గుబాళిస్తూంటాయి.    
 ;

;




;
పుష్పాలు ఆహ్లాదాన్ని నింపుతాయి. 
దైవ మూర్తులను పుష్పదళాలలో  కూర్చుండజేస్తారు. గులాబీ పూ రేకులు, పరిమళ భరిత ప్రసూనాలతో - కోవెల చుట్టుపక్కలా, ఊరూ వాడా సువాసనలతో హాయి హాయిగా మారుస్తాయి. 
వెంటాడినట్లుగా నారీమణులూ, పారిపోతూన్నాట్లుగా పురుష పుంగవులూ 
అప్పటిదాకా ఆడిన ఆటలు "జగన్నాటక సూత్రధారి శ్రీక్రిష్ణ లీలలకు తీపి సంతకాలు ఔతాయి. 
రాధా క్రిష్ణుల రాసక్రీడలకై మరుసటి సంవత్సరందాకా ఫాల్గుణ మాస పౌర్ణిమకై 
ప్రకృతితో పాటు కాలపురుషుడు ఎదురుచూస్తూంటాడు.
ఈ ప్రత్యేక హోలీ కి - నెల రోజుల ముందు నుంచీ పండుగ సన్నాహాలు మొదలౌతాయి. 
హోలీ హేల జరిగిన తర్వాత, మరుసటి రోజుకి అతివలతో వారి భర్తలు, 
మగవాళ్ళు, ఆడవాళ్ళు - ఒక్క మాటలో చెప్పలంటే యావన్మంది స్థానిక జనులు - 
బర్సానా నుండి నంద గావ్ కి వెళ్తారు. 
తదుపరి అనంతరపు హేల అన్న మాట! ఈ ముచ్చట!!!!!!!!                   
హోలీ హేల జరిగిన తర్వాత, మరుసటి రోజుకి అతివలతో వారి భర్తలు, మగవాళ్ళు, 
ఆడవాళ్ళు - ఒక్క మాటలో చెప్పలంటే యావన్మంది స్థానిక జనులు - 
బర్సానా నుండి నంద గావ్ కి వెళ్తారు. 
తదుపరి అనంతరపు హేల అన్న మాట! 
ఆలుమగలకు అంతకు ముందు ఏవైనా మనస్పర్ధలు ఉంటే  తొలగిపోయి, 
ఈ క్రీడా పర్వం పుణ్యమా - అని సుహృద్ భావం ఏర్పడి, 
నిత్య జీవన యానంలోని ప్రతిష్ఠంభన కాస్తా   పోగొడ్తుంది ఈ ముచ్చట పండుగ! !!!!!!!

***********************,

బర్సానా ప్రౌఢ ప్రమదామణులు తమ కోడళ్ళకు ప్రత్యేక ఆహారాన్ని ఇవ్వడము వంటి స్పెషల్ ఉల్లాస సంఘటనలు లాఠీ మార్ హోలీ వేడుకకు నెల రోజులు ముందు నుండి జరుగుతూంటాయి. 
(అత్తల గోరుముద్దలు - కోడళ్ళకు ఔరా!!) 
మరి హోలీ (ప్రణయ) రణరంగ ఉత్సాహం పుంజుకోవాలికదా! 
ప్రేమ, హాస్య మానస సంభారాలు, సమానతలో సౌమనస్య వర్ణ చిత్ర సమ్మేళనములూ - సంభవించేలా జేసే పండుగ - మన భారత  దేశములోనే కాదు, ప్రపంచములోనే బహుశా హోలీ ఒక్కటేనేమో!
ఇదే "వసంతోత్సవము పర్వ దినము" కూడా!
హోలీకి పూర్వ క్రీడ ఐన ఈ 'లాఠీ మార్' ఒక అపూర్వ ఉత్సాహ వేదిక.


***********************,


హోలీ పండగ రాబోయే సంవత్సరములలో వంతోత్సవముఈ తేదీలలో వస్తుంది.
In  2013, Holi is on Wednesday, March 27.
In 2014, Holi is on Monday, March 17.
In 2015, Holi is on Friday, March 6.




***********************,

ఆధార టాగ్స్:- 
Bangi • Malayalam: Kanchavu • 
Telugu: Ganjari-Chettu • 
Bengali: Jia Botanical name: Cannabis sativa 
Family: Cannabaceae (Marijuana)   

Nice photos : (Link:-            
http://www.theatlantic.com/infocus/2011/03/holi-the-festival-of-colors-2011/100032/  )
“లాఠ్ మార్ హోలీ”/ (హింది: लट्ठमार होली)

***********************,

అఁ ఌ కఁ గఁ చఁ టఁ అతఁడు అఁ ఌ కఁ గఁ చఁ టఁ అతఁడు 

Tags:-
1) The second day gops from 
Barsana go to Nandgaon to play holi with gopis

2) (participants sip 'thandai', a cold drink  ;
intoxicating because it is laced with a paste called bhang, 
made of cannabis. Bhang and Holi go together. )


***********************,



అఁ ఌ కఁ గఁ చఁ టఁ అతఁడు మ్ మ్ అఁ ఌ కఁ గఁ చఁ టఁ అతఁడు మ్ మ్

కస్తూరి పిట్ట (Whistling Thrush of Malabar)

 వ్రేపల్లెలో యశోద, రోహిణీదేవి,

ఇద్దరు పిల్లలను చేర పిలిచి,

బాల క్రిష్ణుని, బలరామునికి నగలను సింగారించారు.

“బర్హి పింఛము ఇదిగో అమ్మా!”

నవ్వుతూ అమ్మ చేతికి ఇచ్చాడు చిన్నిక్రిష్ణుడు.

నందుడు పకపకా నవ్వి,

“మా క్రిష్ణమ్మ నెమలీకను మాత్రం ఎప్పటికీ మరువడు కదా!

జంతువులూ, పక్షులూ, ప్రకృతీ అంటే ఎనలేని ప్రేమ!” అన్నాడు.

గోపభామలు ముందుకు ఉరికి, క్రిష్ణుని సిగలోన నెమలి పింఛాలను తీరుగా ముడిచారు.

ఆవులమందలను తోలుతూ అడవిబాట పట్టారు ఆ అన్నదమ్ములు.

క్రిష్ణుని రాకతో అటవీ ప్రాంతమంతా సందడిగా మారింది.

తోటే వచ్చిన గోపాల బాలకులతో కలిసి

కోతికొమ్మచ్చి, గూటీ బిళ్ళ, ఏటిలో ఈదులాటలూ….

ప్రతి కదలికా ఒక నూతన క్రీడయే కదా అక్కడ!

ఆటలు, పాటలను ఆలమందలు,

చిట్టడవిలోని ప్రతి మొక్క, చెట్టు, పువ్వు చెవులొగ్గి వింటూండేవి.

ఆటవిడుపుల వేళలలో హాస్యాలూ, ఏటిలో ఎదురీతలు ……..

ఆనక గుజ్జనగూళ్ళు సందడే సందడి!!!!

బూరుగు చెట్లు, జమ్మి చెట్లు, రావిచెట్లు, మర్రి చెట్లు, సకల వృక్షాలూ

“మా తరుఛాయలఓ కూర్చుని, ఫలహారాలు చేయండి!” అంటూ ఆహ్వానిస్తూన్నవి.

అందరూ తాము తెచ్చుకున్న చల్ది అన్నం మూటలను విప్పి, సరదా సరదాగా తినేవాళ్ళు.

వినోదాల తర్వాత మిట్టమధ్యాహ్నమవడముతో-  క్రిష్ణునికి నిద్ర వచ్చింది.

ఒక కదంబ పాదపము నీడలో కొంచెం కునుకు తీస్తూన్నాడు.

అందరూ ఎవరి కబుర్లలో వాళ్ళు ఉన్నారు.

ఇంతలో ఒక పిల్లవాడు అక్కడికి వచ్చాడు.

అడవిలో నివసిస్తూన్న ఆ పిల్లవాడు-

దూరం నుంచీ వీళ్ళ అల్లరి, గోలల సవ్వడులను వింటూన్నాడు.

అక్కడికి వచ్చాడు,

కానీ గ్రామీణ దుస్తులతో- జానపద గీతాలు పాడుతూ, ముచ్చట్లాడుతూన్న

ఈ గోపకుల వద్దకు రావడానికి సంశయిస్తూ చాటుగా నక్కి నక్కి చూస్తూన్నాడు.

వివిధ ఆభరణాలు, సిగలో పులు, నెమలి ఈక, అధరముల విరిసే చిరునవ్వులు

క్రిష్ణుడు అంటే- చాలా ప్రేమ కలిగింది.

“మురళిని ఎంత బాగా వాయిస్తున్నాడు ఇతడు!” అనుకున్నాడు

ఆ ఆదివాసీ చిన్నవాడు.

మాగన్నుగా నిద్దరోతున్న క్రిష్ణునికి-

నిద్రాభంగము కలుగకుండా-

నెమ్మదిగా అతడి గుప్పిట్లోని వేణువును తీసుకున్నాడు.

తాను కూడా “పిల్లనగ్రోవిని ఊదసాగాడు”

కానీ రకరకాల వింత ధ్వనులే గానీ, సుస్వర నాదమేదీ

ఆ గొట్టములోనుండి రావడం లేదు.

ఈ హడావుడికి అందరూ ఆ చోటికి వచ్చేసి, గుమిగూడారు.

“నీకెంత ధైర్యం? మా క్రిష్ణుని వేణువును తీసుకున్నావు!

అంతే కాకుండా ఎంగిలి కూడా చేసావు!” అన్నారు.

మరికొందరు”మా క్రిష్ణుని అంత బాగా మురళీగానాన్ని చేద్దామనుకున్నావా?

మా క్రిష్ణమ్మతో సమ ఉజ్జీగా మధుర సంగీతాన్ని మురళిపైన పలికించాలంటే,

అబ్బో! మరెన్నో జన్మలెత్తాలి!!”అంటూ ఎగతాళి చేయసాగారు.

మెలకువ వచ్చిన క్రిష్ణుడు అందర్నీ కనుసైగతో వారించాడు.

“నీకు వంశీ గానం ఆలపించాలని ఉన్నదా?” అడిగాడు క్రిష్ణుడు.

“ఔను! ఔనౌను! నువ్వు చాలా బాగా ఈ వెదురు గొట్టంలోనుండీ గొప్ప రాగాలను ఊదుతూన్నావు.

నాకూ నేర్పిస్తావా?” అప్పటికే సందెపొద్దు వాలింది. ఇళ్ళకు అందరూ వెళ్ళాలి!

కాబట్టి క్రిష్ణుడు అక్కడి ఒక వెదురు చెట్టునుండీ,

చిన్న కొమ్మను తీసుకుని, రంధ్రాలు చేసాడు.

అప్పటికప్పుడు ఒక వేణువును తయారుచేసి ఇస్తూ,

“మురళిని ఇలాగ పట్టుకుని,

గాలిని పెదవులతో సన్నగా ఊదుతూంటే,

నెమ్మదిగా స్వరాలు వెలువడుతాయి”

అందరూ అడవి పిల్లోడికి “వీడుకోలు!” చెప్పేస్తూ

గృహోన్ముఖులు ఐనారు.

ఆ పిల్లవాడు ఆ కారు చీకట్లను సైతం లెక్కసేయలేదు.

అలాగే కూర్చుని, వేణువాదనమును ప్రాక్టీసు చేయసాగాడు.

కానీ పాపము!

ఎంతసేపటికీ- “తుస్! తుస్స్!…… ” లాంటి

వింత ధ్వనులు, వికారంగా వస్తూన్నాయి గానీ,

మధుర సంగీతం మాత్రం కుదురలేదు.

క్రిష్ణుడు ఆతని తపనను అర్ధం చేసుకున్నాడు.

ఇకనుండీ, నా మేని రంగు లాగా నీకూ నీలి వన్నె కలుగుతుంది.

ఈలపాట వంటి పాటలు పాడుతూ,

అందరికీ సమ్మోహనపరచగలిగే పక్షిగా

నీవు అవతరిస్తావు” అంటూ అనుగ్రహించాడు.



గిరిజన పిల్లవాడు ఒక పక్షిగా జన్మించాడు.

ఆ కొత్త పక్షే “కస్తూరి పిట్ట".
:

 ఆ నాటినుండీ కొత్తగా వచ్చిన - కస్తూరీ పక్షి(Whistling Thrush of Malabar) 
‘వీల పాటలను’ వింటూ,
వనదేవత ఆహ్లాదంతో పచ్చగా మెరవసాగినది.
ఈ పక్షిని- కేరళ ప్రభుత్వము- 
“రక్షిత రాష్ట్ర విహంగము” 
(protected state bird) గా స్వీకరించింది.
********************;
;

    Shri Krishna Playing Flute, Peacock dancing

;
*******************,

1) కస్తూరీ పక్షి (My story:- in)
    jabilli web magazine (Link)

కస్తూరీ పక్షి – భవ్య భారతి
March 01, 2013 By: జాబిల్లి Category: కథలు

2) కస్తూరీ పక్షి: Bird Forum  (Link for Information)
    (Whistling Thrush of Malabar)

3) Shadow Art Shri Krishna Playing Flute, Peacock    dancing  (Link: for  photo )

కాంభోజ దేశము / కంబోడియా

కాంభోజ రాజు చరిత్ర- హిందూ సాహిత్యాన్ని సుసంపన్నం చేసిన 
జన, జానపద కథలలో ఒకటి.
కాంభోజ దేశము అనగా కంబోడియా.
అలాగే మన సంగీత ప్రపంచములోనికి 
(అక్కడి నుండీ దిగుమతి ఐన సంగీత బాణీ - అని కొందరి అభిప్రాయ) 
కాంభోజీ రాగము.
*****************;
చంపా, చంపక లత- అంటే సంపంగి చెట్టు.
చంపక మాల - పద్య ఛందస్సులలో 
తొలి పంక్తులలో లక్షణ కారులు ఉట్టంకిస్తారు.
"చంపా రాజ్యము" - అనే అందమైన పేరుతో 
గుబాళించిన కళాసామ్రాజ్యము కలిగినది కంబోడియా. 
శివరాత్రి నాడు అక్కడి కొన్ని విశేషాలను గమనిద్దామా!
*****************;
చంపా రాజ్య ప్రజలు -  కంబోడియా దేశంలో 
క్రీస్తు పూర్వమునుండీ విలక్షణ సంసృతీ సంపదను కలిగిఉన్నారు. 
కంబోడియా దేశంలో చంపా సామ్రాజ్యము, 
చంపా నగరము అని ప్రాచీన కాలమున పేర్లు.
10 శతాబ్దానికి పూర్వము చంపా ప్రజల 
లలిత కళలు ఔన్నత్యంతో గుర్తింపు పొందబడినవి. 
కెంపోంగ్ చామ్ అనగా "చంపా ప్రజలు" అని భావం.
*****************;

చామ్ శైవమతములో (main symbols of Cham Shaivism )
లింగము, జటా లింగము, త్రిమూర్తి, 
segmented , కోశ లింగములు ఆరాధించబడినవి. 
సామ్రాజ్య చక్రవర్తులు గొప్ప శివాలయాలను కట్టించారు. 
వారు కట్టించిన కోవెలకు, ఆ రాజు పేరుతో ఈశ్వర కోవెలగా పేరు పొందేవి.
గుడిని నిర్మాత యొక్క పేరు, ఈశ్వర - నామము 
అనుసంధానములుగా పేరొందేవి.
*****************;

ముఖలింగము:-  పరమేశుని ముఖమును వర్ణచిత్రీకరణ చేసి, 
లేదా శిల్పములో చెక్కిన లింగము: 
జట లింగము: ప్రత్యేక శైలిలో శివ జటాజూటములు అల్లినట్లుగా ఉండే లింగము,
 Shiva's chignon hairstyle
త్రిమూర్తి: ఈశ, బ్రహ్మ, విష్ణుమూర్తీ ప్రతీకలు:
కోశ: చామ్ చక్రవర్తులు - లింగమునకు వేసే రజత/ స్వర్ణాది లోహపు తొడుగులు. 
చామ్ శైవ మతములో ఈ "కోశ" లకు రాజులు ఇచ్చిన 
వివిధ నామములతో ప్రత్యేకతను కలిగి ఉన్నవి. 
;

ఇతర విశేషాలు: 

1) క్రీ||పూ|| 874 - 1000 లలో చంపాసామ్రాజ్య రాజధాని 
2) "ఇంద్ర పురము"(Indrapura )
3) భూదేవి గా యాన్ ప్రో నగర్ 
   (Earth goddess Yan Po Nagar). 
;

కొస మెరుపు:-  


"చంపా! చంపా!"- అంటూ రాణి 
వ్యంగ్యంగా పిలుస్తూంటుంది.
ఆమె ఎవరు?

నడుం మీద చెయ్యి వేసుకుని రాణీగారికి నీడలా- 
గూఢచారి నిఘా డ్యూటీతో దాసి ఒకతె తిరిగింది.
ఆ దాసి ఎవరు? 
Answer:-
ఆ మహారాణీ జమున, 
ఆ కొంటె కరకు దాసీ పిల్ల వాణిశ్రీ.: 
సినిమా మీకు గుర్తుకు వచ్చే ఉంటుంది
"మంగమ్మ శపధం".

చిమ్నాజీ అప్పా, బేలాపుర్ దుర్గము

"అప్పాజీ" అనగానే శ్రీకృష్ణదేవరాయలును ఆదర్శప్రాయ, 
వీర చక్రవర్తిగా తీర్చిదిద్దిన "మహామంత్రి తిమ్మరుసు" జ్ఞాపకం వస్తారు.
అప్పాజీ - అంటే "తండ్రి" అని అర్ధం.
మహారాష్ట్ర చరిత్రలో ఇలాగ "అప్పా" అనే ప్రశంసతో గౌరవించబడిన 
మరో రణ ప్రజ్ఞ కల వ్యక్తి మరొకడు ఉన్నాడు. 
ఆతనే "చిమ్నాజీ అప్పా" (1707 - 1741).
బాలాజీ విశ్వనాథ్ కుమారుడు. 
మరాఠీ సామ్రాజ్య అధినేత బాజీ రావు పీష్వా సోదరుడు చిమ్నాజీ అప్పా. 
రణరంగంలో ఆధునిక పద్ధతులను అభివృద్ధి చేసిన యోధుడు, 
సేనలను ధీటుగా ముందుకు నడపగల నైపుణ్యత  కల సేనాపతి. 
పోర్చుగీసు వాళ్ళు ఆక్రమించిన - వాసీ, రెండు కోటలను స్వాధీనపరచుకుని, 
మరాఠా జయకేతనాలను కోటబురుజులపైన ఎగురవేయగలిగాడు.  
"మరల కోటను పాశ్చాత్యుల నుండి గెలిస్తే, 
ఆ కోట వద్ద ఉన్న అమృతేశ్వర స్వామిని 
మారేడు దళముల దండలను వేసి పూజలు చేస్తాను" 
అని చిమ్నాజీ అప్పా మొక్కుకున్నాడు.
అనుకున్నట్లుగానే విజయ ఢంకాను మ్రోగించగలిగాడు.  
చిమ్నాజీ అప్పా తన మొక్కును తీర్చుకున్నాడు. 
ఆ నాటినుంచీ "బేలాపుర్ దుర్గము" అనే పేరు వచ్చింది. 
సంస్కృత భాషలో "బిల్వ వృక్షము" అని మారేడు చెట్టుకు పేరు. 
కాబట్టి "బేలాపూర్" నామము ఆ దుర్గానికి కలిగినది.
బిల్వ దళ హారములచే అర్చన చేసిన స్థలము ఐనందున, 
బేలాపూర్ అనే పేరు ఆ కోటకు ఒప్పినది.
సాహస వీరుడు, పరాక్రమవంతుడైన 
చిమ్నాజీ అప్పా విగ్రహమును  ప్రజలు నెలకొల్పారు. 
;

;
************************;
Tags:-
chimnaajii appaa;  (Link)
a garland of beli leaves;
Amruthaishwar temple;
Belapur Fort;

గరుత్మంతుడు ఆ దేశ చిహ్నము

“మహాభారతము” లో ఒక గాధ ఉన్నది. 
 దేవతలను అందరినీ ఓడించాడు గరుడుడు. 
ఐతే స్వామి ఆఖరి క్షణంలో విష్ణుమూర్తి వచ్చి ఆ పక్షిరాజుతో పోరాడి ఓడించాడు. 
ఐతే ఆ ఖగరాజు సాహస పరాక్రమాలకు ముగ్ధుడైనాడు శ్రీమన్నారాయణుడు. 
"విహగాధిపతి ఏమైనా వరములను కోరుకొనుము" అన్నాడు. 
విహంగరాజు స్వామిని కోరిన కోర్కెలు నెరవేరాయి. 
అవి "ఫా నారాయణునికి వాహనము" (vehicle) గా- 
భక్తులచే గౌరవమును పొందాడు.
అలాగే-ఆ-నారాయణమూర్తికి ధ్వజముపైన 
గరుడుడు ఆసీనుడై సుప్రతిష్ఠుడైనాడు. 
ఈ రీతిగా గరుత్మంతుడు "లోకపూజ్యుడు" ఐనాడు. 
గరుడ వాహనుడైన నారాయణుడు ఆరాధ్య దైవమైనాడు. 
 నారాయణుని (= విష్ణుమూర్తి యొక్క పతాకమున 
గరుడుడు చిహ్నరూపములో నిలచిఉన్నాడు. 

 *******************************; 

 థాయిలాండ్ దేశములో “పక్షి” అనగా గరుత్మంతుని అవతారమును 
తమదేశము యొక్క జాతీయ చిహ్నముగా ఎన్నుకున్నారు. 
గరుడుడు అమితశక్తికి,ప్రతీకగా ఉన్నాడు. 
థాయిలాండ్ గరుడ జాతీయచిహ్నముగా 
అనేక దేశాలకు ప్రత్యేకించి, 
సయాం (నేటి థాయిలాండ్)కి గరుడచిహ్నముగా విరాజిల్లుతూన్నది. 
వారు "ఫ్రాకృత్-ఫాహ్" పిలుస్తూన్నారు. 

అనేక శతాబ్దాల నుండీ ThaiLand coutry లో 
"గరుడ ప్రతిమ " (సింబల్) రాజచిహ్నముగా ఉపయోగములోఉన్నది. 
 గరుత్మంతుని ఏడవ-వజ్రవుధ్( King Vajiravudh (Rama VI in 1911) 
తన- రాజముద్రికా లాంఛనముగా-నిర్ణయించెను. 
 [ప్రాకృత్-ఫా = అనగా"పురాతన" లేక
"ప్రాకృత = తూర్పు పక్షి"అని-
సంస్కృత ధ్వనిని-బట్టి చెప్పవచ్చును] 
;
 *******************************;
 1350-1767ల కాలములో- అయుత్తయా (=అయోధ్య) సామ్రాజ్యపాలకులు 
 ప్రజానురంజకముగా పరిపాలన చేసారు. 
 Ayutthaya Kingdom (1350–1767) నాటినుండీ రాజముద్రికలు, రాజలాంఛనములలో 
 God Shiva, God garuda మున్నగు దేవతా ప్రతిరూపములను ముద్రించేవారు. 
 Shiva (known in Thailand as Phra Isuan), 
శివుని థాయిలాండ్ (Thailand)లో "ఫ్రా ఈసుయన్"( Phra Isuan) అని పిలుస్తారు. 

Ayutthaya Kingdom (1350–1767) పాలకులు అనేక-రాజముద్రలను విరివిగా వాడారు. 
వివిధ డిజైన్లు వానిలో ఉన్నవి. 
ఆతని కళాభిరుచికి అవి నిదర్శనములు. 
దంతములతో మూసలను చేసారు.
అలాగ చెక్కబడిన దంతముల బ్లాకుల వైవిధ్యతలు  ఆకర్షణీయాలు. 
సామ్రాజ్య పాలనా సౌలభ్యతకై వివిధ అధికారశాఖలకు వేర్వేరు-చిహ్నాల blocks ను సెలెక్ట్ చేసుకున్నారు. 

*******************************; 
Notes:-

"శ్రీ " గౌరవసూచక పదముగా, 
మాననీయ 'ఉపథ' గానూ 
థాయ్ లాండ్ భాషలో వాడుకలో ఉన్నది. 
ఉదాహరణకు ఈశ్వరుడు ఫ్రా ఈసువన్; 
శ్రీ విష్ణువు= ఫ్రా-నారాయణ; బ్రహ్మ= ఫ్రా ఫ్రోం; 
ఇంద్ర = ఫ్రా ఇంద్ర; ఇలాగన్న మాట! 

*******************************;